Xoắn tinh hoàn là một trong những tình trạng nguy hiểm ở nam giới, có thể xảy ra đột ngột và để lại hậu quả nặng nề nếu không được xử lý kịp thời. Cơn đau dữ dội vùng bìu khiến nhiều người hoang mang, thậm chí hy vọng rằng nó có thể tự hết theo thời gian. Thế nhưng, liệu xoắn tinh hoàn có tự khỏi và có thể “tự tháo xoắn” mà không cần can thiệp y tế?

Bài viết này sẽ giúp bạn hiểu rõ bản chất của hiện tượng xoắn tinh hoàn, lý do vì sao nó gần như không thể tự khỏi, cũng như hướng xử lý đúng để bảo vệ sức khỏe sinh sản của chính mình.

Xoắn tinh hoàn có tự khỏi? Xoắn tinh hoàn không thể tự khỏi hoàn toàn. Bất kỳ biểu hiện đau bìu đột ngột nào cũng cần được xem là tình trạng khẩn cấp và cần đến bệnh viện ngay. Việc chần chừ hoặc tự điều trị tại nhà không chỉ làm mất cơ hội cứu tinh hoàn mà còn tiềm ẩn nguy cơ vô sinh hoặc rối loạn nội tiết sau này. Phát hiện sớm và can thiệp kịp thời là yếu tố duy nhất giúp bảo tồn chức năng sinh lý và sinh sản cho người bệnh.

Xoắn tinh hoàn là gì?

Xoắn tinh hoàn là tình trạng thừng tinh bao gồm mạch máu, dây thần kinh và ống dẫn tinh bị xoắn quanh trục của nó, làm ngưng trệ dòng máu dẫn đến tinh hoàn. Khi máu không thể lưu thông, tinh hoàn sẽ bị thiếu oxy, tổn thương mô và nếu kéo dài, có thể dẫn đến hoại tử vĩnh viễn.

Hiện tượng này thường xảy ra ở một bên tinh hoàn, chủ yếu là bên trái, nhưng cũng có thể xuất hiện ở cả hai bên. Bệnh có thể gặp ở mọi lứa tuổi, song phổ biến nhất ở trẻ sơ sinh, trẻ em và thanh thiếu niên trong giai đoạn dậy thì. Đây là những thời điểm tinh hoàn phát triển nhanh nhưng mô nâng đỡ lại chưa hoàn thiện.

Nguyên nhân gây ra tình trạng xoắn tinh hoàn

Có nhiều yếu tố làm tăng nguy cơ xoắn tinh hoàn, trong đó nổi bật là những nguyên nhân:

-Dị dạng bẩm sinh dạng “quả chuông” (bell-clapper deformity): Tinh hoàn không được cố định chắc vào bìu, khiến nó dễ xoay quanh trục và gây xoắn.

-Hoạt động thể thao hoặc chấn thương vùng bìu: Các động tác mạnh hoặc va chạm trực tiếp có thể tạo lực xoắn lên thừng tinh.

-Thay đổi nhiệt độ đột ngột: Thời tiết lạnh làm co cơ bìu, kéo căng dây thừng tinh và có thể gây xoắn.

-Tinh hoàn phát triển nhanh trong tuổi dậy thì: Tinh hoàn tăng kích thước nhanh, mô nâng đỡ chưa kịp thích ứng.

-Do di truyền: Tình trạng xoắn tinh hoàn có thể đến từ yếu tố di truyền.

Xoắn tinh hoàn có những triệu chứng gì?

Biểu hiện của xoắn tinh hoàn thường xuất hiện rất đột ngột, có thể ngay sau khi ngủ dậy hoặc khi đang vận động. Các triệu chứng điển hình gồm:

-Sưng, đau dữ dội ở một bên bìu, cơn đau có thể lan lên bụng dưới hoặc vùng háng.

-Xuất hiện khối u trên tinh hoàn.

-Bìu đổi màu đỏ hoặc tím tái, sờ vào rất đau.

-Một bên tinh hoàn bị kéo cao hơn bên còn lại.

-Buồn nôn, nôn hoặc đau bụng kèm theo.

-Không giảm đau khi nâng bìu lên.

-Sốt.

Trong một số trường hợp, cơn đau sẽ đột ngột biến mất, có thể do tinh hoàn tự tháo xoắn, nhưng không có nghĩa là đã khỏi hoàn toàn. Đây là những dấu hiệu cảnh báo khẩn cấp, người bệnh cần đến cơ sở y tế ngay để kiểm tra và xử trí, tuyệt đối không tự ý chờ đợi hay điều trị tại nhà.

Xoắn tinh hoàn có tự khỏi không?

Xoắn tinh hoàn được xem là một tình trạng cấp cứu ngoại khoa khẩn cấp. Nếu không được can thiệp sớm, các tế bào sẽ nhanh chóng bị hoại tử, dẫn đến mất chức năng tinh hoàn vĩnh viễn. Trên thực tế, khả năng cứu tinh hoàn giảm đi rõ rệt theo từng giờ. Trong vòng 6 giờ đầu kể từ khi khởi phát cơn đau, tỷ lệ phục hồi có thể đạt 80–100%. Tuy nhiên, nếu trì hoãn quá 12 giờ, cơ hội gần như bằng không.

Một số ít trường hợp ghi nhận bệnh nhân đột ngột bị đau dữ dội rồi cơn đau giảm nhanh sau đó. Hiện tượng này được lý giải là tinh hoàn tự tháo xoắn tạm thời, có thể do thay đổi tư thế hoặc vận động. Vậy xoắn tinh hoàn có tự khỏi không nếu xoắn đã tự tháo? Theo các chuyên gia, việc tinh hoàn tự tháo xoắn không có nghĩa tinh hoàn đã hồi phục hoàn toàn. Vì cấu trúc lỏng lẻo khiến tinh hoàn rất dễ bị xoắn trở lại, thậm chí còn nặng hơn trước.

Khi thừng tinh bị xoắn, dòng máu nuôi tinh hoàn sẽ bị tắc nghẽn, khiến mô tinh hoàn thiếu oxy và dưỡng chất. Ngay cả khi máu lưu thông trở lại, mô tinh hoàn vẫn có thể đã chịu tổn thương do thiếu máu cục bộ trong thời gian ngắn. Vì vậy, ngay cả khi cơn đau tự biến mất, người bệnh vẫn cần đến cơ sở y tế để được kiểm tra và đánh giá bằng siêu âm Doppler nhằm xác định mức độ tổn thương và nguy cơ tái phát.

Cách chẩn đoán và phương pháp điều trị

Chẩn đoán

Đầu tiên bác sĩ sẽ khám lâm sàng và khai thác các triệu chứng và tiền sử bệnh lý của bệnh nhân, thời gian khởi phát cơn đau, mức độ và vị trí đau, sau đó khám vùng bìu để xác định tình trạng sưng, vị trí tinh hoàn, phản xạ co cơ bìu. Sau đó, có thể bác sĩ sẽ chỉ định một vài xét nghiệm cận lâm sàng như:

-Siêu âm Doppler màu: Giúp kiểm tra lượng máu đến tinh hoàn, đây là phương pháp chẩn đoán chính xác nhất.

-Xét nghiệm máu: Xác định tình trạng viêm hoặc nhiễm trùng đi kèm.

-Phẫu thuật thăm dò: Thực hiện khi kết quả siêu âm không rõ ràng nhưng nghi ngờ cao, nhằm xác định trực tiếp mức độ xoắn.

Sau khi đã có những kết quả khám lâm sàng và cận lâm sàng thì bác sĩ sẽ đánh giá mức độ tổn thương. Dựa trên thời gian phát bệnh, mức độ xoắn và khả năng hồi phục mô, bác sĩ sẽ quyết định giữ lại hoặc cắt bỏ tinh hoàn bị xoắn, đồng thời đánh giá tinh hoàn còn lại để cố định phòng ngừa tái xoắn.

Phương pháp điều trị

Xoắn tinh hoàn là trường hợp cấp cứu ngoại khoa cần xử trí càng sớm càng tốt. Thời gian vàng để cứu tinh hoàn là trong 6 giờ đầu sau khi xuất hiện cơn đau. Nếu càng để lâu thì nguy cơ hoại tử tinh hoàn sẽ càng cao. Thông thường bác sĩ sẽ chỉ định phương pháp phẫu thuật gây mê, tiếp theo rạch nhẹ vùng bìu, tháo xoắn dây thừng tinh, kiểm tra tình trạng mô:

-Nếu mô còn sống thì tiến hành cố định tinh hoàn lại vị trí đúng.

-Nếu mô đã hoại tử thì buộc phải cắt bỏ tinh hoàn bị tổn thương.

Trong nhiều trường hợp, sau khi tháo xoắn, tinh hoàn bên còn lại cũng được cố định để ngăn ngừa nguy cơ xoắn trong tương lai.

Cách chăm sóc sau phẫu thuật

-Người bệnh cần nghỉ ngơi, tránh vận động mạnh trong 2–3 tuần đầu.

-Giữ vệ sinh vùng bìu sạch và khô.

-Theo dõi vùng bìu, nếu như bị sưng, đỏ, đau hoặc chảy dịch bất thường thì nên đi kiểm tra ngay.

-Tái khám định kỳ để đánh giá khả năng phục hồi và chức năng sinh sản.

Cách phòng ngừa tình trạng xoắn tinh hoàn

Như chúng tôi đã đề cập ở trên, xoắn tinh hoàn là một tình trạng khá nguy hiểm và có thể xảy ra đột ngột. Tuy nhiên, bạn cũng đừng quá lo lắng vì vẫn có nhiều cách giúp giảm nguy cơ mắc bệnh và bảo vệ sức khỏe sinh sản nam giới. Việc chủ động phòng ngừa đóng vai trò rất quan trọng, đặc biệt đối với những người đã từng gặp tình trạng này hoặc có yếu tố nguy cơ bẩm sinh. Cách phòng ngừa như sau:

-Phát hiện sớm dị dạng “quả chuông”, đây là nguyên nhân bẩm sinh khiến tinh hoàn dễ xoay quanh trục và bị xoắn. Nếu được chẩn đoán, bác sĩ có thể chỉ định phẫu thuật cố định tinh hoàn để ngăn ngừa xoắn, đặc biệt ở người từng bị xoắn một bên.

-Nên mặc đồ bảo hộ vùng bìu để tránh chấn thương khi vận động mạnh hoặc chơi thể thao.

-Luôn giữ ấm cơ thể, nhất là trong thời tiết lạnh, giúp hạn chế co thắt cơ bìu đột ngột dễ dẫn đến xoắn.

-Nếu đã từng bị xoắn tinh hoàn hoặc từng phẫu thuật, cần khám định kỳ để kiểm tra vị trí và độ ổn định của tinh hoàn.

-Khi có cơn đau bìu đột ngột, tinh hoàn sưng, lệch vị trí hoặc đau lan lên bụng, tuyệt đối không chờ tự khỏi mà phải đến bệnh viện ngay. Cấp cứu trong “6 giờ vàng” là yếu tố quyết định để bảo tồn tinh hoàn và khả năng sinh sản.

Hy vọng với những thông tin mà Shopkiss chia sẻ đã giúp bạn biết được tình trạng xoắn tinh hoàn có tự khỏi hay không. Đồng thời, hiểu rõ bản chất của xoắn tinh hoàn, dấu hiệu nhận biết và cách xử trí đúng đắn. Hãy luôn lắng nghe cơ thể và đến bệnh viện ngay khi có dấu hiệu bất thường ở vùng bìu, bởi chỉ cần chậm trễ một chút, hậu quả có thể là cả đời hối tiếc đấy.