Khi nhắc đến hormone sinh dục trong cơ thể, nhiều người thường nghĩ ngay đến estrogen hoặc testosterone. Tuy nhiên, có một loại hormone khác cũng quan trọng không kém đó chính là progesterone. Đây là một hormone sinh dục nữ đóng vai trò thiết yếu trong chu kỳ kinh nguyệt, khả năng sinh sản và cả quá trình mang thai. Vậy progesterone là gì? Hormone này ảnh hưởng đến sức khỏe chúng ta như thế nào? Làm thế nào để nhận biết khi cơ thể thiếu hụt hoặc dư thừa progesterone? Hãy cùng chúng tôi tìm hiểu chi tiết trong bài viết sau đây nhé.

Progesterone là gì? Progesterone là một loại hormone quan trọng trong cơ thể con người, đặc biệt ở phụ nữ. Nó được sản xuất chủ yếu bởi buồng trứng sau khi rụng trứng và có vai trò quan trọng trong việc điều hòa chu kỳ kinh nguyệt, hỗ trợ quá trình thụ thai và duy trì thai kỳ. Ngoài ra, progesterone còn ảnh hưởng đến tâm trạng và sức khỏe tổng thể của phụ nữ. Việc giữ nồng độ progesterone ổn định là chìa khóa để duy trì sức khỏe nội tiết và sinh sản toàn diện.

Progesterone là gì?

Progesterone là một loại hormone steroid tự nhiên đóng vai trò cực kỳ quan trọng trong cơ thể con người, đặc biệt là ở phụ nữ. Vậy Progesterone là gì? Progesterone là một hormone nội sinh, được sản xuất chủ yếu ở buồng trứng sau khi rụng trứng. Đồng thời, trong thời kỳ mang thai thì nhau thai cũng tham gia sản xuất progesterone. Một lượng nhỏ progesterone cũng được tạo ra từ tuyến thượng thận và hormone này cũng có ở nam giới.

Nhiệm vụ chính của progesterone là điều chỉnh chu kỳ kinh nguyệt và hỗ trợ khả năng sinh sản. Khi trứng được phóng thích khỏi buồng trứng, progesterone sẽ giúp niêm mạc tử cung dày lên, sẵn sàng đón nhận trứng được thụ tinh. Nếu không có sự thụ tinh, mức progesterone sẽ giảm, dẫn đến hiện tượng kinh nguyệt xảy ra.

Bên cạnh chức năng sinh sản, progesterone còn ảnh hưởng đến nhiều khía cạnh sức khỏe khác như tâm trạng, giấc ngủ, chức năng tuyến giáp và sự chuyển hóa chất béo. Nói cách khác, đây là một loại hormone “đa nhiệm” có ảnh hưởng sâu rộng đến cơ thể, không chỉ ở phụ nữ mà còn ở cả nam giới.

Progesterone có vai trò thế nào trong cơ thể?

Dù thường được nhắc đến trong mối liên hệ với sức khỏe sinh sản nữ, nhưng thực tế, progesterone ảnh hưởng đến nhiều hệ thống trong cơ thể hơn bạn tưởng. Đây không chỉ là một hormone “giữ thai” như cách gọi quen thuộc, mà còn là chất điều phối toàn diện, giúp cân bằng hoạt động của các cơ quan, hỗ trợ quá trình trao đổi chất và điều chỉnh cảm xúc.

Khi nồng độ progesterone ổn định, cơ thể sẽ vận hành trơn tru hơn cả về thể chất lẫn tinh thần. Vậy cụ thể, progesterone đảm nhiệm những vai trò gì trong cơ thể chúng ta?

Điều hòa chu kỳ kinh nguyệt

Một trong những nhiệm vụ quan trọng nhất của progesterone là điều tiết chu kỳ kinh nguyệt hàng tháng. Sau khi rụng trứng, hoàng thể hay còn gọi là thể vàng trong buồng trứng sẽ tiết ra progesterone để làm dày lớp niêm mạc tử cung chuẩn bị đón trứng đã thụ tinh. Nếu quá trình thụ tinh không xảy ra, lượng progesterone giảm xuống, khiến lớp niêm mạc bong tróc và gây ra hiện tượng kinh nguyệt.

Nếu progesterone không được sản sinh đủ, chu kỳ kinh nguyệt của chị em có thể rối loạn, dẫn đến các hiện tượng như kinh nguyệt đến muộn, chảy máu bất thường giữa kỳ hoặc thậm chí mất kinh. Việc chu kỳ kinh nguyệt thất thường không chỉ gây khó chịu mà còn ảnh hưởng trực tiếp đến khả năng thụ thai và sức khỏe tổng thể của phụ nữ.

Hỗ trợ thụ thai và duy trì thai kỳ an toàn

Progesterone đóng vai trò cực kỳ thiết yếu trong quá trình mang thai. Sau khi trứng được thụ tinh và làm tổ thành công trong tử cung, progesterone sẽ tiếp tục được tiết ra với hàm lượng cao để ổn định niêm mạc tử cung, tạo môi trường lý tưởng cho phôi thai phát triển. Hormone này làm giãn cơ tử cung để ngăn ngừa co bóp sớm, hỗ trợ phát triển của nhau thai và tăng cường lưu lượng máu đến tử cung.

Ngoài ra, progesterone còn giúp ức chế hệ miễn dịch của mẹ để không tấn công phôi thai, vốn được xem là một “vật thể lạ” đối với cơ thể người mẹ. Nhờ vào sự điều hòa này, thai nhi có thể phát triển an toàn và ổn định trong bụng mẹ. Ở những phụ nữ có nguy cơ sảy thai hoặc tiền sử sảy thai, progesterone thường được bổ sung từ bên ngoài để hỗ trợ quá trình làm tổ và phát triển thai nhi.

Hỗ trợ tuyến vú phát triển và chuẩn bị cho quá trình nuôi con bằng sữa mẹ

Ngoài vai trò trong sinh sản, progesterone còn ảnh hưởng đến sự phát triển tuyến vú ở phụ nữ mang thai. Cùng với estrogen, hormone này kích thích các ống tuyến sữa phát triển, chuẩn bị cho việc tiết sữa sau khi sinh.

Sau sinh, nồng độ progesterone sẽ giảm mạnh, tạo điều kiện cho hormone prolactin “lên ngôi” và bắt đầu quá trình sản xuất sữa mẹ. Nếu progesterone vẫn duy trì ở mức cao bất thường sau khi sinh, điều này có thể cản trở quá trình tiết sữa, khiến mẹ gặp khó khăn khi nuôi con bằng sữa mẹ.

Nồng độ Progesterone bao nhiêu được coi là bình thường?

Nồng độ progesterone trong cơ thể không cố định mà dao động theo chu kỳ kinh nguyệt và các giai đoạn khác nhau trong cuộc đời của người phụ nữ. Cụ thể như sau:

-Trong giai đoạn nang trứng (trước rụng trứng): mức progesterone thường dưới 1 ng/mL.

-Sau rụng trứng (giai đoạn hoàng thể): mức progesterone tăng lên khoảng 5–20 ng/mL.

-Khi mang thai: mức progesterone có thể tăng cao lên đến 15–90 ng/mL tùy theo từng giai đoạn thai kỳ.

-Ở nam giới và phụ nữ sau mãn kinh, mức progesterone thường thấp hơn nhiều, chỉ khoảng 0.1–1 ng/mL.

Tình trạng tăng Progesterone trong cơ thể

Progesterone là một hormone quan trọng và thiết yếu đối với cơ thể, do đó bất kỳ sự mất cân bằng nào dù là thừa hay thiếu cũng có thể gây ra nhiều hệ lụy về sức khỏe. Trong khi phần lớn sự chú ý thường tập trung vào tình trạng thiếu hụt progesterone, thì nồng độ progesterone cao bất thường cũng là một vấn đề không nên xem nhẹ. Vậy đâu là những nguyên nhân có thể khiến progesterone tăng cao?

Có một số nguyên nhân phổ biến khiến nồng độ progesterone trong cơ thể tăng cao, bao gồm:

-Mang thai: Đây là lý do phổ biến và tự nhiên khiến mức progesterone tăng cao.

-U nang buồng trứng: Một số loại u nang có thể làm tăng sản xuất progesterone.

-Sử dụng thuốc nội tiết: Thuốc tránh thai hoặc các loại thuốc hỗ trợ sinh sản chứa progestin có thể làm tăng hormone progesterone trong máu.

-Rối loạn tuyến thượng thận: Một số bệnh lý tuyến thượng thận có thể khiến cơ thể sản xuất quá nhiều progesterone.

-Ung thư buồng trứng hoặc ung thư tuyến thượng thận: Nồng độ progesterone tăng cũng đến từ nguyên nhân mắc 2 loại ung thư này.

Tình trạng thiếu hụt Progesterone trong cơ thể

Nếu ví cơ thể là một “cỗ máy sinh học” vận hành nhờ hệ thống nội tiết tinh vi, thì progesterone chính là một trong những mắt xích quan trọng giúp duy trì sự ổn định của hệ thống ấy, đặc biệt với phụ nữ trong độ tuổi sinh sản. Vì thế, khi nồng độ progesterone trong cơ thể quá thấp, đặc biệt là trong giai đoạn sau rụng trứng, phụ nữ có thể gặp phải nhiều triệu chứng khó chịu cả về thể chất lẫn tinh thần. Một số dấu hiệu phổ biến bao gồm:

-Rối loạn kinh nguyệt: chu kỳ không đều, rong kinh hoặc ra máu giữa kỳ kinh.

-Đau ngực, đau bụng dưới, đầy hơi.

-Đau đầu, đau nửa đầu.

-Giảm ham muốn tình dục.

-Tâm trạng thất thường: dễ cáu gắt, trầm cảm nhẹ, lo âu,…

-Giấc ngủ kém: khó ngủ, ngủ không sâu giấc, thức dậy mệt mỏi.

Nguyên nhân dẫn đến tình trạng thiếu hụt Progesterone

Có nhiều nguyên nhân khiến cơ thể sản xuất không đủ progesterone. Một số nguyên nhân phổ biến bao gồm:

-Lão hóa hoặc suy giảm chức năng buồng trứng: Khi phụ nữ bước vào độ tuổi 35 trở đi, đặc biệt là tiền mãn kinh, hoạt động của buồng trứng bắt đầu suy giảm. Điều này khiến lượng progesterone sản sinh sau rụng trứng không còn đủ như trước, gây ra sự mất cân bằng với estrogen.

-Căng thẳng kéo dài: Stress là “kẻ thù thầm lặng” của nội tiết tố. Khi cơ thể căng thẳng, tuyến thượng thận sẽ ưu tiên sản xuất cortisol hormone chống stress thay vì progesterone. Nếu tình trạng này kéo dài, bạn sẽ rơi vào trạng thái thiếu hụt progesterone mãn tính.

-Hội chứng buồng trứng đa nang (PCOS): Phụ nữ mắc PCOS thường có chu kỳ rụng trứng không đều hoặc không rụng trứng. Khi không có rụng trứng, hoàng thể không hình thành, đồng nghĩa với việc không có progesterone được tiết ra.

-Chế độ ăn thiếu dinh dưỡng, thiếu chất béo tốt: Cơ thể cần cholesterol tốt (HDL) để tổng hợp hormone steroid, bao gồm cả progesterone. Nếu bạn ăn kiêng quá mức, kiêng chất béo hoặc hấp thụ ít dưỡng chất thiết yếu, cơ thể sẽ không đủ nguyên liệu để sản xuất hormone một cách bình thường.

-Tác dụng phụ của thuốc: Một số loại thuốc tránh thai hoặc thuốc điều trị bệnh lý có thể ảnh hưởng đến chu kỳ nội tiết, ức chế sự rụng trứng và gián tiếp làm giảm progesterone.

Thiếu hụt Progesterone có nguy hiểm không?

Thiếu hụt progesterone là tình trạng không thể xem nhẹ, vì hormone này đóng vai trò trung tâm trong việc duy trì sức khỏe sinh lý và sinh sản của phụ nữ. Tùy theo từng giai đoạn mà mức độ ảnh hưởng của việc thiếu hụt progesterone sẽ khác nhau. Cụ thể:

Đối với phụ nữ nói chung

Ở phụ nữ trong độ tuổi sinh sản, progesterone đóng vai trò điều hòa chu kỳ kinh nguyệt, hỗ trợ rụng trứng và chuẩn bị tử cung cho quá trình thụ thai. Khi progesterone giảm, phụ nữ có thể gặp nhiều vấn đề sức khỏe như:

-Rối loạn kinh nguyệt.

-Hội chứng tiền kinh nguyệt nặng hơn.

-Giảm khả năng thụ thai

-Tâm trạng thất thường, dễ cáu gắt và căng thẳng, lo âu, trầm cảm,…

-Nguy cơ mắc các bệnh phụ khoa do sự mất cân bằng giữa estrogen và progesterone có thể làm tăng nguy cơ mắc u xơ tử cung, lạc nội mạc tử cung hoặc thậm chí là ung thư nội mạc tử cung.

Đối với thai phụ

Progesterone đặc biệt quan trọng trong suốt thai kỳ. Đây là hormone giúp “giữ thai” bằng cách ổn định tử cung, ngăn co bóp, hỗ trợ phát triển nhau thai và tăng cường máu đến tử cung. Nếu thai phụ bị thiếu progesterone, nguy cơ có thể xảy ra bao gồm:

-Sảy thai sớm (trong 3 tháng đầu): vì tử cung không đủ ổn định để giữ phôi thai.

-Thai yếu, khó phát triển: progesterone thấp khiến nhau thai phát triển kém, ảnh hưởng đến việc cung cấp dưỡng chất cho thai nhi.

-Sinh non: trong những tháng cuối, progesterone giúp giữ tử cung “yên lặng”, ngăn chuyển dạ sớm. Nếu nồng độ hormone này giảm quá sớm, nguy cơ sinh non sẽ tăng cao.

Đối với phụ nữ đang cho con bú

Sau sinh, nồng độ progesterone thường giảm tự nhiên để cơ thể thích nghi với việc tiết sữa. Tuy nhiên, nếu mức progesterone giảm quá thấp, không chỉ ảnh hưởng đến sức khỏe tổng thể mà còn gây ra các hệ lụy như: Trầm cảm sau sinh, mệt mỏi, suy nhược kéo dài, rối loạn kinh nguyệt sau sinh,…

Làm thế nào để cải thiện nồng độ Progesterone trong cơ thể?

Mặc dù việc thiếu hụt hormone Progesterone có thể không gây ảnh hưởng gì quá nghiêm trọng đến sức khỏe của phụ nữ. Tuy nhiên, đối với những phụ nữ đang muốn có con nhưng lại bị thiếu hụt hormone này khiến cho việc mang thai không thuận lợi thì có thể thử liệu pháp hormone thay thế để cải thiện nồng độ hormone Progesterone trong cơ thể.

Một số phương pháp bổ sung progesterone trong liệu pháp hormone bao gồm:

-Viên uống progesterone tổng hợp hoặc tự nhiên.

-Gel bôi âm đạo chứa progesterone.

-Viên đặt âm đạo.

-Tiêm hormone progesterone theo chỉ định.

Tuy nhiên, liệu pháp hormone thay thế chỉ được áp dụng dưới sự chỉ định và theo phác đồ điều trị của bác sĩ. Chúng ta không nên tự ý bổ sung hormone vì sẽ dẫn đến sự dư thừa gây ra nhiều tác dụng phụ không mong muốn ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe.

Shopkiss nghĩ rằng, việc hiểu rõ Progesterone là gì và vai trò quan trọng của nó sẽ giúp bạn chủ động hơn trong việc chăm sóc sức khỏe nội tiết và sinh sản. Dù bạn đang ở giai đoạn thiếu nữ, chuẩn bị mang thai, đang mang thai hay vừa sinh con việc duy trì nồng độ progesterone ổn định luôn là yếu tố then chốt để giữ gìn sức khỏe toàn diện. Đừng quên lắng nghe cơ thể và tìm đến chuyên gia khi cần, vì hormone khỏe mạnh là nền tảng của một cuộc sống cân bằng và viên mãn.